Меѓународен ден на писателите во затвор

Поетики - Канцеларијата на потпретседателот на Меѓународниот ПЕН и на Уредништвото на Разноликост - Колекцијата на поезија, фикција и есеј на Меѓународниот ПЕН по деветти пат свечено го одбележува Меѓународниот ден на писателите во затвор на 15 ноември, во Кинотека на Македонија со почеток во 13 часот,.

На свечениот настан јавно ќе бидат презентирани беседите на Александар Станојков, Николина Стојанова, Костадин Героски, Даниел Карески, Доан Сулејманоски и Мане Манушев селектирани од Конкурсот „Ослободи го зборот“, а со свои песни ќе настапат и поетите Џабир Дерала, Владимир Мартиновски и Иван Шопов. Со своја поздравна беседа настанот ќе го отвори поетот Ѓоко Здравески а ќе го поздрави и господинот Ристо Лазаров, претседател на Македонскиот ПЕН . Настанот ќе го води и модерира Бела Глигорова а свечено ќе го затвори академик Катица Ќулавкова, потпретседател на Меѓународниот ПЕН и главен уредник на Колекцијата Разноликост.

Со овој свечен настан Канцеларијата на потпретседателот на Меѓународниот ПЕН уште еднаш ја потенцира и застапува потребата од слобода на говор, но преку ослободување на креативниот и убаво напишан збор, кој создава светови, надминува граници и збижува народи. Со овој свечен настан на кој му претходеше Конкурсот за беседи на тема „Ослободи го зборот“, Поетики и Колекцијата Разноликост и официјално се приклучуваат кон фестивалот Free the Word кој во 2008 година во Лондон беше основан од Меѓународниот ПЕН. Фестивалот цели кон зближување на писателите од целиот свет за споделување на идеи и искуства, иницирање на интеркултурни дијалози за тоа како книжевноста може да се трансформира, влијае и постои, цели кон придонесување кон протокот на книжевноста низ светот преку превод и промоција на пишаниот збор, претставување пред книжевната публика на веќе докажаните но и на новите писателски гласови. Цел на фестивалот е и започнување на неизбежниот дијалог меѓу читателите и писателите.
Меѓународниот ден на писателите е основан на иницијатива на Комитетот на писатели во затвор при Меѓународниот ПЕН и традиционално се слави од 1981 година. Секоја година Комитетот на писатели во затвор преку своите проекти се обидува да ја зголеми јавната свесност за потребата од слобода на изразот и слобода на писателискиот збор. Во исто време Комитетот се залага за ослободување на сите писатели кои завршиле во затвор поради напишан збор.

Day of the Imprisoned Writer

POETIKI – The Office of the Vice-President of PEN International, and of The Editorial Board of Diversity-PEN International’s Collection of Poetry, Fiction and Essays, for the 9th time, observes the Day of the Imprisoned Writer on November 15, at the Cinematheque of Macedonia, starting at 1:00 pm.
On this special international event speeches written by Aleksandar Stanojkov, Nikolina Stojanova, Kostadin Geroski, Daniel Kareski, Doan Sulejmanoski and Mane Manusev, and selected through a Call for Papers/Speeches: “Free the Word”, will be publicly presented by the authors themselves. The event will be opened by the welcoming speeches of Risto Lazarov, the President of the Macedonian PEN Centre, and the poet Gjoko Zdraveski, while the poets Vladimir Martinovski, Xhabir Deralla and Ivan Sopov will read a selection of their own poems. The event will be moderated by Bela Gligorova and will be officially closed by academician Katica Kulavkova, Vice-President of PEN International and Editor in Chief of Diversity-PEN International Collection of Poetry, Fiction and Essays.
With this event The Office of the Vice-President of PEN International and of the Editorial Board of Diversity is once again voicing the need to strengthen and support the freedom of expression and speech; this time, though focused efforts made at freeing the creative and literary word, which can in turn help create worlds, cross boundaries and bring nations and people closer together. Through this special event, a follow-up to the previously mentioned Call for Papers/Speeches, the sub-committee of the Translation and Linguistic Rights Committee, Diversity and the Office of the Vice-President of PEN International- Poetiki, is officially joining the global activities of Free the Word Festival.

РАЗБУДИ СЕ И СЛЕДИ ГО СВОЈОТ СОН! ZGJOHU DHE PËRCJELLE ËNDRRËN TËNDE! WAKE UP AND FOLOW YOUR DREAM!

Разбуди се и следи го својот сон!

Денес, повеќе од кога и да е, ни требаат сонувачи. Ни требаат сонувачи кои го споделуваат сонот за правдата и човечноста, слободата и еднаквоста, каков што е сонот на д-р Мартин Лутер Кинг Помладиот.

По повод Денот на Мартин Лутер Кинг, 15 јануари, ве повикуваме да го посветите овој викенд на вашите сништа и на сништата на вашите сограѓани на светот. Што можете да сторите? Прочитајте го говорот на Мартин, разгласете го, кажете им на луѓето дека сништата можат да станат реалност само ако ги споделиме и рашириме меѓу нас. Реалноста која се заснова на сништа како овој сон, претставува реалност на човечен свет.

Не плаши се да сонуваш за правда и слобода. Не плаши се да побараш почит и исполнување на твоите сништа. Побарај, за да се остварат.

Запомни го 15 јануари како роденден на еден голем претставник на човечкиот род, д-р Мартин Лутер Кинг Помладиот и биди горд и захтевен сонувач на овој ден и дните што следат.

Разбуди се и следи го својот сон!

Џабир Дерала, Цивил

Говор

Имам еден сон

д-р Мартин Лутер Кинг Помладиот

Вашингтон, на 28 август 1963 година

Ме радува што денес, заедно со вас, можам да учествувам на едно збиднување што ќе влезе како најголема демонстрација за слободата во историјата на нашата нација.

Пред сто години еден голем Американец, под чија симболична сенка денес стоиме, ја потпиша прокламацијата за еманципација. Тој се појави како радосна зора по долгата ноќ на ропството.

Но, сто години подоцна црнецот сẻ уште не е слободен. Сто години подоцна животот на црнецот е сẻ уште подгрбавен од ланците на расната поделба и ланците на дискриминацијата. Сто години подоцна црнецот сẻ уште живее на работ на американското општество и во спствената земја се наоѓа во бегство.

Затоа денес дојдовме овде за да драматизираме една срамна состојба. Во одредена смисла станавме главен град на нашата земја за да материјализираме чек. Кога архитектите на нашата република ги пишувале големите реченици на уставот и декларацијата за независност, тие потпишаа должничка потврда, на чија реализација имаат право сите Американци. Оваа потврда го содржеше ветувањето дека на сите луѓе, како белците, така и црнците, би им биле гарантирани неотуѓивите права на живот, слобода и правото на среќа.

Денес е очигледно дека Америка не ги исполнила своите обврски, што се однесува до граѓаните-црнци. Наместо да ги исполнат своите свети обврски, Америка на црнците им даде чек, кој беше вратен со забелешката: „без покритие“. Но, ние одбиваме да веруваме дека банката на праведноста е во „банкрот“. Одбиваме да веруваме дека во големите челични комори на можности во оваа земја, нема доволно пари.

Така, дојдовме за да го материјализираме овој чек, чек ќе ни ги овозможи богатствата на слободата и сигурноста на праведноста. Дојдовме на ова чудно место и за да потсетиме Америка на огромната нужност од „сега“. Сега не е време, во кое можеме да си го дозволиме луксузот на „разладување“ или каде може да се земат средства за смирување на еден бавен, постапен напредок. Сега е времето да дозволиме да се остварат ветувањата за демократија. Сега е времето да се тргне од темната и неутешна долина на расна поделба и да се тргне по светлиот пат на праведноста за сите раси. Сега е времето да ја подигнеме нашата нација од калта на расната неправедност во цврста карпа на братството. Сега е времето за сите Божји деца правдата да стане реалност. За оваа нација би било судбоносно кога не би ја сфатила нужноста на актуелнава состојба. Ова жешко лето на оправдано незадоволство на црнецот нема да дојде до крајот сẻ додека не започне една оживувачка есен на слободата и праведноста.

1963 не е крајот туку почетокот. Оној што се надева дека црнецот сега ќе биде задоволен, откако „испуштил пареа“, ќе има лошо будење, кога нацијата ќе продолжи да го прави истото како и досега.

Во Америка ќе нема ниту мир ниту спокој, додека на црнецот не му се дозволат сите граѓански права. Бурите на движењето и понатаму ќе ги потресуваат темелите на нашата нација додека не почне светлиот ден на праведноста.

И тоа морам да му го кажам на мојот народ што стои на искористената праг пред врата, која води во палатата на праведност: додека се обидуваме да си го добиеме местото што ни припаѓа, не смееме да згрешиме, користејќи неправедно дејство.

Не оставајте нẻ да пиеме од горчливоста и омразата, за да ја смириме нашата жед за слобода. Нашата борба мораме постојано да ја водиме на нивото на достоинството и дисциплината. Не смееме да го спуштиме нашиот творечки протест до физичка сила. Постојано мораме да се подигнеме до оние височествени височини, каде на физичката сила и одговараме со силата на душата.

Прекрасниот, нов борбен дух, кој ја зафати заедницата на црнците, не смее да нẻ одведе во таа насока, да не им веруваме на сите белци. Бидејќи многу од нашите бели браќа, тоа го покажува вашето присуство овде, дојдоа до сознанието дека нивната иднина е неделиво поврзана  со нашата. Тие дојдоа до сознанието дека нивната слобода не може да се оттргне од нашата слобода. Ние не можеме да маршираме сами.

А, кога маршираме мораме да се обврземе, постојано да маршираме и понатаму. Не можеме да свртиме. Постојат луѓе, кои ги прашуваат оние што се чувствуваат обврзани за граѓанските права: „Кога конечно ќе бидете задоволни?“ Никогаш не ќе можеме да бидеме задоволени сẻ додека црнецот е жртвата на неописливите стравови на полициската бруталност.

Не можеме да биде задоволни сẻ додека нашите изморени браќа по долгото патување до мотелите, по патиштата и хотелите на големите градови не можат да најдат сместување. Не можеме да биде задоволни сẻ додека слободата за движење на црнците, во прв ред, се состои во тоа, да се оди од едно мало гето во друго, поголемо.

Не можеме да биде задоволни сẻ додека нашите деца се лишени од својата слобода и достоинство преку знаци, на кои стои: „Само за белци“. Не можеме да биде задоволни сẻ додека црнецот во Мисисипи не добие право на глас и црнецот во Њу Јорк нема никој, за кого навистина би сакал да гласа. Не, не можеме да биде задоволни сẻ додека правото не тече како вода праведноста како моќна струја.

Добро знам дека некои од вас се дојдени овде од потиштеност и мрачнина. Некои од вас се дојдени директно од тесни затворски ќелии, во кои сте земени врз основа на вашето барање за слобода и бевте потресени од нападите на прогонство и полициска бруталност. Вие сте ветрани на творечкото страдање. Продолжете и понатаму и верувајте дека незаслуженото страдање има спасувачки квалитет.

Вратете се во Мисисипи, вратете се во Џорџија, вратете се во Луизијана, вратете се во предградијата и гетата на големите градови во Северот со сознанието дека сегашната состојба може да биде и ќе биде изменета. Не дозволувајте да паднеме во долината на очајот.

Денес ви велам, пријатели мои, и покрај тешкотиите денес и утре, имам еден сон. Тоа е сон, кој е длабоко всаден во американскиот сон. Имам еден сон, дека еден ден оваа нација ќе се подигне и ќе живее во вистинското значење според кредото: „Оваа слобода ја сметаме за подразбирлива: дека сите луѓе се подеднакво создадени.“

Имам еден сон дека еден ден на црвените ридови на Џорџија синовите на поранешните робови и синовите на поранешните сопственици на робови заедно ќе седнат на масата на братството.

Имам еден сон дека еден ден дури и државата Мисисипи, држава која се мачи во жештината на неправедноста и угнетувањето, ќе се измени во оаза на праведноста.

Имам сон дека моите четири деца еден ден ќе живеат во една нација, во која се оценува не според бојата на кожата, туку според карактерот. Имам денес еден сон...

Имам еден сон дека еден ден во Алабама, со своите зли расисти, со својот гувернер, од чија уста излегуват зборови како „интервенција“ и „анулирње на расната интеграција“ ..., дека еден ден токму таму, во Алабама, момчиња и девојчиња-црнци ќе се ракуваат со момчиња и девојчиња-белци како браќа и сестри. Имам еден сон дека еден ден секоја долина ќе се подигне, а секој рид и планина ќе се спуштат. Нерамните места ќе бидат направени рамни. И перфекцијата на господарот ќе стане очигледна и сẻ што е од месо ќе го види тоа.

Тоа е нашата надеж. Со оваа вера се враќам назад на Југ.

Со оваа вера ќе бидам способен од планината на очајот да издлетам камен на надежта. Со оваа вера ќе бидеме способни да лошите звуци во нашата нација ги измениме во една прекрасна симфонија на братството.

Со оваа вера ќе бидеме способни да соработуваме, да се молиме, заедно да се бориме, заедно да одиме в затвор, заедно да се подигнеме за слободата, со сознанието дека еден ден ќе бидеме слободни. Тоа ќе биде денот, на кој сите Божји деца ќе можат да и дадат ново значење на оваа песна: „Мојата земја тебе ти пеам, земјо на слободата. Земја во која умреа моите татковци, гордоста на прочистените, нека одекне слободата од сите планини.“ Ако Америка стане голема нација, тогаш ова ќе мора да се оствари.

Нека одекне слободата од огромните врвови на Њу Хемпшир. Нека одекне слободата од моќните планини на Њу Јорк, нека одекне слободата од високите Алженис во Пенсилванија. Нека одекне слободата од со снег покриените, Роки Маунтинс во Колорадо. Нека одекне слободата од раширените висини на Калифорнија. Но, не само тоа, нека одекне слободата од Stone Montain во Џорџија. Нека одекне слободата од Лукаот Маунтин во Тенеси. Нека одекнува слободата од секој рид и ритче во Мисисипи, нека одекне слободата од секоја височина.

Ако слободата одекнува, ако дозволиме таа да одекнува од секој град и секое местенце, од секоја држава и голема град, тогаш ќе можеме да го забрзаме процесот кога ќе дојде денот, на кој сите Божји деца, црни и бели луѓе, Евреи и атеисти, протестанти и католици, ќе си подадат раце и ќе ги пеат зборовите на стариот Негро Спиритуал: „Конечно слободни! Конечно слободни! Голем семоќен Боже, конечно сме слободни!"

Zgjohu dhe përcjelle ëndrrën tënde!

Sot, më shumë se kurr, na duhen ëndërrues. Na duhen ëndërrues të cilët e shpërndajnë ëndrrën e drejtësisë dhe njerëzisë, lirisë dhe barazisë, siq është ëndrra e d-r Martin Luther King-ut më të Riut.

Me rast të Ditës së Martin Luther King, 15 janar, ju thërrasim ta kushtoni këtë uikend ëndrrave tuaja dhe ëndrrave të bashkëqytetarëve tuaj në botë. Ç’ka mund të bëni? Lexojeni fjalimin e Martinit, shpërndajeni, thuani njerëzve se ëndrrat mund të bëhen realitet vetëm nëse i shpërndajmë mes neve. Realiteti i cili bazohet në ëndrra si kjo ëndër, paraqet realitet të një bote njerëzore.

Mos ke frikë të ëndërrosh për drejtësi dhe liri. Mos ke frikë të kërkosh respekt dhe plotësim të ëndrrave tuaja. Kërko, që të të plotësohen.

Mbaje mend 15 janarin si ditëlindje e një përfaqësuesi të njerëzimit, d-r Martin Luther King më i Riu dhe bëhu ëndërrues krenar dhe kërkues i kësaj dite dhe ditëve që vijnë.

Xhabir Deralla, Civil

Fjalimi

Unë kam një ëndërr

Dr. Martin Luther King Jr.

Uashington, më 28 gusht, 1963

“Njëqind vjet më parë, një amerikan i madh, nën hijen e të cilit qëndrojmë sot, nënshkroi Shpalljen e Emancipimit. Ky dekret i momentit erdhi si drita e një feneri të madh për miliona skllevër negër, të cilët ishin përcëlluar në flakët e padrejtësisë përvëluese. Erdhi si një agim në fund të një nate të gjatë të robërimit.

Por një qind vite më vonë, negrit ende nuk janë të lirë. Një qind vite më vonë, jeta e një zezaku është ende e sakatuar nga prangat e izolimit dhe zinxhirët e diskriminimit. Një qind vite më vonë, negrit jetojnë në një ishull varfërie në mes të një oqeani të gjerë me prosperitet material. Një qind vite më vonë, negrit ende brengosen në qoshe të shoqërisë amerikane dhe e ndjejnë veten në ekzil në tokën e tyre. Prandaj ne kemi ardhur këtu të dramatizojmë një kusht të turpshëm.

Në një farë kuptimi, ne kemi ardhur në kryeqytetin e kombit tonë për të marrë një çek. Kur arkitektët e republikës sonë shkruan fjalët e mrekullueshme të Kushtetutës dhe Shpalljes së Pavarësisë, ata po nënshkruanin një shënim premtues, sipas së cilit, çdo amerikan duhet të ishte trashëgimtar. Ky shënim ishte një premtim se të gjithë njerëzit, po, njerëz të zinj dhe të bardhë, do t’i garantoheshin të drejtat e patjetërsueshme të jetës, liria dhe kërkimi i lumturisë. Është fare e qartë sot se Amerika nuk i ka plotësuar zotimet e premtuara, për sa i përket qytetarëve me ngjyrë. Në vend që të nderojnë këtë detyrim të shenjtë, Amerika u ka dhënë popullit zezak një çek të keq, një çek në të cilin shënohen “fonde të pamjaftueshme”.

Por ne refuzojmë të besojmë se banka e drejtësisë ka falimentuar. Ne refuzojmë të besojmë se nuk ka fonde të mjaftueshme në kupën e madhe të mundësive të këtij kombi. Prandaj ne kemi ardhur ta marrim këtë çek, një çek që do të na japë mbi kërkesën e pasurisë, lirinë dhe drejtësinë.

Tani është koha t’i bëjmë të vërteta premtimet e demokracisë. Tani është koha ta bëjmë drejtësinë një realitet për të gjithë fëmijët e Perëndisë. Do të ishte fatale sikur ky komb të tejkalonte urgjencën e momentit. Njëmijë e nëntëqind e gjashtëdhjetë e treshi nuk është fundi, por fillimi. Vorbulla e revoltës do të vazhdojë të tundë themelin e kombit tonë deri në ditën e shndritshme që drejtësia do të lindë.

Duhet t’i them diçka atyre që qëndrojnë në pragun e ngrohtë, që i drejton në pallatin e drejtësisë. Në procesin për të fituar vendin tonë të drejtë, ne nuk duhet të ndihemi fajtorë për veprimet tona të gabuara. Le të mos kërkojmë të kënaqim etjen tonë për liri duke pirë nga kupa e zemërimit dhe urrejtjes. Nuk duhet ta ngrijmë përpjekjen tonë në sferën e lartë të dinjitetit dhe disiplinës. Nuk duhet të lejojmë që protestat tona krijuese të degjenerojnë në dhunë fizike. Duhet të ngrihemi përsëri dhe përsëri në lartësinë madhore për të bashkuar forcën fizike me forcën shpirtërore.

Jam i vetëdijshëm se disa prej jush kanë kaluar prova dhe vuajtje të mëdha. Disa prej jush vijnë direkt nga qelitë e burgjeve. Disa prej jush vijnë nga zona ku kërkimi për liri ju ka lënë të dërrmuar nga stuhia e persekutimeve dhe është tronditur nga era e brutalitetit të policisë. Ne jemi veteranët e vuajtjes krijuese. Vazhdoni të punoni me besimin se vuajtjet e pamerituara janë shpenguese. Shkoni në Misisipi, shkoni në Alabama, kthehuni në Karolinën e Jugut, shkoni në Xheorxhia, kthehuni në Luiziana, shkoni në lagjet e varfra dhe getot e qyteteve veriore, duke ditur se në një farë mënyre situata mund dhe do të ndryshojë. Le të mos zhytemi në lëndinën e dëshpërimit, ju them, miqtë e mi. Edhe pse po përballemi me vështirësitë e të sotmes dhe të nesërmes, unë ende kam një ëndërr. Është një ëndërr e rrënjosur thellë në ëndrrën amerikane.

Unë kam një ëndërr se një ditë ky komb do të ngrihet dhe do të jetojë kuptimin e vërtetë të besimit të tij: Ne mendojmë se këto të vërteta janë të vetëkuptueshme, se të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë.

Kam një ëndërr se një ditë në kodrat e kuqe të Xheorxhias yjet e ish-skllevërve dhe bijve të të zotëve të ish-skllevërve do të ulen krah për krah në tavolinën e vëllazërisë.

Kam një ëndërr se një ditë, madje dhe në shtetin e Misisipit, një shtet i djersitur me nxehtësinë e padrejtësisë, do të djersisë nxehtësinë e shtypjes, do të transformohet në një oas lirie dhe drejtësie.

Kam një ëndërr se katër fëmijët e mi një ditë do të jetojnë në një komb ku nuk do të gjykohen nga ngjyra e lëkurës, por nga përmbajtja e karakterit. Sot kam një ëndërr!

Kam një ëndërr se poshtë në Alabama, ku sundon racizmi i ligë, ku nga buzët e guvernatorit dalin fjalë pa kuptim, djem dhe vajza të vogla me ngjyrë, do të mund të bashkojnë duart me djem dhe vajza të vogla të bardha, si motra dhe vëllezër. Sot kam një ëndërr!

Kam një ëndërr se një ditë çdo luginë do të lartësohet dhe çdo kodër dhe mal do të ulet, vendet e ashpra do të sheshohen dhe vendet e lakuara do të bëhen të drejta, dhe lavdia e Perëndisë do të zbulohet dhe të gjithë do ta shohin së bashku.

Kjo është shpresa jonë. Ky është besimi me të cilin kthehemi në Jug. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta kthejmë malin e dëshpërimit në një gur shprese. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta transformojmë disharmoninë e kombit tonë në një simfoni të bukur të vëllazërisë. Me këtë besim ne do të jemi në gjendje të punojmë së bashku, për të luftuar së bashku, për të mbrojtur lirinë së bashku, me dijen se një ditë do të jemi të lirë. Dhe kjo do të jetë dita kur fëmijët e Perëndisë të jenë në gjendje të këndojnë së bashku me një kuptim të ri “Vendi im është toka e ëmbël e lirisë. Toka ku stërgjyshërit kanë vdekur, toka e krenarisë së pelegrinëve, nga çdo majë mali le të këndojë liria”. Dhe nëse Amerika do të bëhet një komb i madh, kjo duhet të bëhet e vërtetë.

Kështu lëreni lirinë të kumbojë nga majat e kodrave të Nju Hemshajërit.

Lëreni lirinë të kumbojë nga malet e gjera të Nju Jorkut.

Lëreni lirinë të kumbojë nga lartësitë e Pensilvanisë.

Lëreni lirinë të kumbojë nga shkëmbinjtë me dëborë të Kolorados.

Lëreni lirinë të kumbojë nga pjerrësirat e Kalifornisë.

Por jo vetëm kaq. Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i gurit të Xheorxhisë.

Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i Tenesit.

Lëreni lirinë të kumbojë nga çdo kodër dhe pirg dheu i Misisipit, nga çdo krah mali, lëreni lirinë të kumbasë!

Dhe kur kjo të ndodhë, kur ta lejojmë lirinë të kumbojë, kur ta lëmë të kumbojë nga çdo fshat dhe çdo katundth, nga çdo shtet dhe çdo qytet, do të jemi në gjendje të përshpejtojmë ditën kur fëmijët e Perëndisë, të bardhët dhe të zinjtë, hebrenj dhe paganë, protestantë dhe katolikë, do të bashkojnë duart dhe të këndojnë fjalët e ritmit shpirtëror të negërve “Më në fund të lirë, më në fund të lirë. Lavdi Zotit të Plotfuqishëm, jemi më në fund të lirë”.